Getty ImagesGeeta Pandey | BBC News, Delhi
Hindistan’da 1961’den beri yasak olmasına rağmen damadın ailesinin gelinin ailesinden nakit para, kıyafet ve mücevher gibi hediyeler içerecek şekilde çeyiz isteme geleneği hala devam ediyor.
Bhopal kentinde yaşayan 27 yaşındaki bir öğretmen, bu “sosyal kötülüğe” son vermek için bir imza kampanyası başlattı: Polisten evlilik mekanlarına memur göndermesi ve baskın düzenlemesi isteniyor.
Gunjan Tiwari (gerçek adı değil) BBC’ye verdiği demeçte imza kampanyasını, başlık parası yüzünden onlarca erkek tarafından reddedilmesi üzerine başlattığını söylüyor.
En son olay Şubat ayında, babasının damat bulma umuduyla genç bir adamı ve ailesini evlerine davet ettiği sırada yaşanmış.
Ailesi misafirlerle sohbet ederken çay tepsisiyle oturma odasına giren Gunjan, o anı “Herkes size bakıyor, hepsi sizi ölçüp biçiyor,” diye anlatıyor ve “sinir bozucu” olarak tanımlıyor.
Gunjan’ın konukların karşısına ne zaman ve nasıl çıkacağı konusunda çok titiz bir planlama yapılmıştı. Annesi ona yeşil bir kıyafet seçmişti; kızının bu kıyafet içinde daha güzel göründüğünü düşünüyordu. Dişleri düzgün olmadığı için ona gülmemesini tembih etmişti.
Bu Gunjan’ın artık alıştığı bir tatbikattı; bugüne dek altı kez yaptırmıştı. Ona sorulan soruları da biliyordu – eğitimi, işi ve yemek yapıp yapamadığına dair sorular…
Odaya girerken, ailesi müstakbel damadın babasına ne kadar başlık parası istediğini sormuştu. “5- 6 milyon rupi (61.000 – 73.000 dolar) istiyorlardı. Babam sorduğunda, ‘Kızınız güzelse size indirim yaparız’ diye şaka yaptı” diye anlatıyor Gunjan.
Konuşma ilerledikçe Gunjan indirim yapılmayacağını anlamış; ziyaretçiler eğri dişlerini ve alnındaki beni sormuşlar.
Çaydan sonra Gunjan’a müstakbel damat adayıyla özel konuşmak için birkaç dakika verildiğinde, ona başlık parası nedeniyle evlenmeyeceğini söylemiş.
“O da bunun toplumsal bir kötülük olduğunu kabul etti” diyen Gunjan, damat adayını şimdiye kadar tanıştığı diğer erkeklerden farklı gördüğünü de sözlerine ekledi.
Ancak ailesi kısa süre sonra Gunjan’ın reddedildiği haberini almış.
“Annem bunun suçunu benim çeyize karşı çıkmama bağladı. Bana çok kızdı ve iki haftadan fazla benimle konuşmadı” diyor.
Geçtiğimiz altı yıl içinde babası münasip gördüğü “100-150 bekar erkeğin ailesiyle” temasa geçmiş ve 20’yi aşkın kişiyle de yüz yüze görüşmüş. Gunjan’ın kendisi de altı tanesinin karşısına çıkmış. Neredeyse tüm adaylar kendisinden istenen çeyiz yüzünden geçersiz kalmış.
Matematik alanında yüksek lisans yapmış olan Gunjan, “Bu reddedilmeler yüzünden tüm güvenimi kaybettim” diyor:
“Mantıklı düşündüğümde, eksik olanın ben olmadığımı, sorunun çeyiz isteyen insanlarda olduğunu biliyorum. Ama çoğu zaman ailem için bir yük haline geldiğimi hissediyorum.”
GUNJAN TIWARI Gunjan Tiwari ve polis şefi 50 yılda 250 trilyon dolar
Yakın zamanda yapılan bir araştırmaya göre, başlık parası verilmesi ve kabul edilmesi 60 yıldan fazla bir süredir yasak olmasına rağmen, Hint evliliklerinin yüzde 90’ı başlık parası içeriyor. 1950 ve 1999 yılları arasında yapılan ödemelerin 250 trilyon doları bulduğu hesaplanıyor.
Ulusal Suç Kayıt Bürosu’na göre, Hindistan’da 2017-2022 yılları arasında 35 bin 493 kadın (günde ortalama 20 kadın) yetersiz çeyiz getirdiği için öldürüldü.
Bu konuda kampanya yürütenler, Hindistan’daki çarpık cinsiyet oranında çeyiz parasının da etkisi olduğunu söylüyor. Birleşmiş Milletler (BM) tahminlerine göre, aileler kız çocukları olursa çeyiz parasını bulamama endişesiyle her yıl yaklaşık 400 bin kız bebek hamileliğini sonlandırıyor.
Bhopal Emniyet Müdürü Harinarayan Chari Mishra’ya hitaben yazdığı dilekçede Gunjan, tek çözümün düğün mekanlarına baskın düzenlemek ve başlık parası verdiği ya da aldığı tespit edilenleri tutuklamak olduğunu söylüyor.
“Cezalandırılma korkusunun, bu zalimce uygulamaya son verilmesine yardımcı olacağını” belirtiyor.
Gunjan’ın geçen hafta görüşerek yardım talebinde bulunduğu Mishra, “Çeyiz sosyal bir sorun ve biz bunu sona erdirmeye kararlıyız. Tüm polis karakollarına, kendilerine başvuran her kadına gereken yardımı yapmaları talimatını verdim” diyor ve ekliyor:
“Polisin sınırlamaları var, her yerde bulunamazlar ve zihniyetleri değiştirmek için bu konuda daha fazla farkındalık yaratmak gerekiyor.”
‘Kısa yoldan zengin olma yolu’
Kadın hakları savunucusu Kavita Srivastava polisin kesinlikle yardımcı olabileceğini ancak çeyizle mücadelenin karmaşık bir mesele olduğunu söylüyor.
“Hindistan bir polis devleti değil, ancak çeyiz yasağı yasası var ve yasanın daha iyi uygulanması gerekiyor.”
Srivastava’ya göre başlık parası, evlilikten sonra bile daha fazlasını talep etmeye devam eden açgözlü damat aileleri için genellikle tek seferlik bir ödeme değil; çünkü “kolay para” ve “kısa yoldan zengin olma yolu” olarak görülüyor.
Srivastava, ömür boyu aile içi şiddete maruz kalan ve hatta yinelenen taleplerini yerine getirmedikleri için kocalarının evlerinden atılan kadınlardan örnekler veriyor.
Srivastava, başlık parası belasıyla ancak genç erkek ve kadınların ortak bir duruş sergileyerek başlık parası vermeyi ya da almayı reddetmeleri halinde mücadele edilebileceğini söylüyor.
Gunjan evlenmek istediğini, “hayatın uzun olduğunu ve onu yalnız geçiremeyeceğini” söylüyor; ama başlık parası ödemeyeceğinden de emin.
Ancak zaman ilerledikçe ailesinin ona eş bulma konusundaki çaresizliği de artıyor.
Gunjan, “25 yaşında bir kadın evlilik piyasasında yaşlı bir kadın olarak görülüyor” diyor.
Bu yüzden babası düzenli olarak gazetelerin evlilik sütunlarını tarıyor ve akrabalarına gözlerini ve kulaklarını açık tutmaları ve uygun bir aday gördüklerinde kendisine haber vermeleri için tembihte bulunuyor. Kendi kastından 2000’den fazla üyenin bulunduğu ve ailelerin çocuklarının özgeçmişlerini paylaştığı bir WhatsApp grubuna katılmış.
“Çoğu 5 milyon rupi ya da daha fazlasına mal olacak gösterişli bir düğün istiyor. Babam bunun ancak yarısını karşılayabiliyor” diyor ve çeyiz götürmeden evlenme konusundaki ısrarının ailesinin hayatını daha da zorlaştırdığını ekliyor.
“Babam altı yıldır benim için damat aradığını, ama başlık parası olmadan, 60 yıl da arasa bana eş bulamayacağını söylüyor.”
