Prof. Dr. Ümit Özlale’den TCMB Kararları Hakkında Değerlendirme
CHP İzmir Milletvekili Prof. Dr. Ümit Özlale, bugün TCMB’nın aldığı kararlar hakkında sosyal medya üzerinden yaptığı paylaşımda ekonomiyi yorumladı.
Özlale, ”Ekonomiyle arası olmayanlar için TCMB kararlarını özetlemeye çalıştım. Amaç, yapılan hukuksuzluklar sonucu eriyen rezervleri biriktirmek ve TL’yi cazip hale getirmek” şeklinde ifadeler kullandı.
Prof. Dr. Ümit Özlale’nin değerlendirmesi şu şekilde:
”Ekonomiyle arası olmayanlar için TCMB kararlarını özetlemeye çalıştım.
Amaç: Yapılan hukuksuzluklar sonucu eriyen rezervleri biriktirmek ve TL’yi cazip hale getirmek
Maliyet: Özellikle ihracatçılar ve dövizle çalışan şirketler için yeni yükler ve maliyetler geliyor. Yani yapılan hukuksuzluğun bedelinin bir kısmı da bu kesime ödetiliyor.
Öne çıkan adımlar:
- Döviz Mevduatlara Yeni Yük: Bankalar, dövizle açılan hesaplar için daha fazla para kenarda tutmak zorunda kalacak. Bu durum döviz mevduatlarını daha maliyetli hale getiriyor.
- Döviz Repo İşlemleri Kısıtlanıyor: Yurt içindeki şirketlerin yaptığı döviz bazlı repo işlemleri (kısa vadeli borçlanma araçları) için bankalara daha yüksek zorunlu karşılık getirildi. Amaç, TL’yi cazip hale getirmek.
- Şirketlere TL Mevduat Baskısı: Bankaların, şirketlerden topladığı TL mevduatın oranının artırılması bekleniyor. TL’yi artırmayan bankalar ceza riskiyle karşı karşıya kalacak.
- TL Zorunlu Karşılıklara Daha Fazla Teşvik: Bankalar, TL hesapları için yatırdıkları zorunlu karşılıklardan daha fazla getiri sağlayacak. Bu durum bankaları TL’ye yönlendirecek.
- İhracatçıya Döviz Satma Zorunluluğu Devam: İhracat yapan firmalar, döviz gelirlerinin en az %35’ini Merkez Bankası’na satmak zorunda olacak. Bu uygulama 31 Temmuz 2025 tarihine kadar devam edecek.
- Döviz Bozdurana Ekstra Destek: İhracatçı firmaların dövizlerini TL’ye çevirme karşılığında sunulan teşvik oranı artırıldı. 31 Temmuz 2025 tarihine kadar dövizin TL’ye çevrilmesi, %3 destek sağlayacak.
Son olarak, Kavcıoğlu dönemiyle benzerliklerin olduğuna dikkat çekilirken farkların da olduğu belirtiliyor. Farklılıkların ana nedeni ise ”yangın söndürme” yerine ”makroihtiyati çerçeve” vurgusunun yapılmış olmasıdır.
TCMB DÜZENLEMELERİ
TCMB’nin sosyal medya hesabından yapılan açıklamada, Türk Lirası’nın desteklenmesi amacıyla makroihtiyati çerçevede yapılan değişiklikler şu şekildedir:
- Yabancı Para Mevduatlara Yönelik Zorunlu Karşılıklar: Tüm vadelerde zorunlu karşılık oranları 200 baz puan artırıldı.
- Yerli Yatırımcılarla Yapılan Yabancı Para Cinsi Repo İşlemleri: 1 yıla kadar vadeli bu işlemler için sağlanan fonlar için zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırıldı ve hesaplama yöntemi değiştirildi.
- Tüzel Kişi TL Mevduat Oranı: Tüzel kişi TL mevduat oranı %60’ın altında kalan bankalar için her ay 0,3 puan artırma hedefi getirildi.
- TL Mevduatlar İçin Zorunlu Karşılıklar: Bu kararlara uygulanan faiz veya telafi oranı, TCMB ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin %84’ünden %86’sına çıkarıldı.
- İhracat Bedellerinin Dönüştürülmesi: İhracat Genelgesi’nde yapılan değişiklik sonucunda, ihracat bedellerinin TCMB’ye satışında asgari oran 31 Temmuz 2025 tarihine kadar %35 olarak belirlendi.
- Döviz Gelirlerinin TL’ye Dönüşümü: Döviz gelirlerinin TL’ye dönüşümünde uygulanan destek oranı, 31 Temmuz 2025 tarihine kadar %3’e yükseltildi.
